Damar Sertliği Tıkanıklığı
Periferik damar hastalığı nedir?
Periferik damar hastalığı (PDH), damar sertliğine ( ateroskleroz ) bağlı olarak vücüdumuzdaki atardamar sisteminde gelişen dejenerasyondur. Bu dejenerasyon sırasında damar duvarlarında kireç ve yağ tabakaları birikimi ile damarın iç boşluğunu önce daralır ve sonra hastalığın ilerlemesi ile tamamen tıkanma meydana gelir.
PDH sebepleri nelerdir ve kimlerde daha sık görülür?
PDH genelde ileri yaşlarda ( 50 yaş üstü) ortaya çıkan bir hastalıktır. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülür. Ailesel ve genetik faktörlerin yanında sigara, hareketsizlik, düzensiz beslenme gibi yaşam alışkanlıkları ve hipertansiyon, hiperlipidemi, şeker hastalığı, böbrek yetmezliği gibi kronik hastalıklar görülme sıklığını arttıran faktörlerdendir.
En sık hangi damarlarda görülür?
PDH vücutta en sık bacak damarlarında ortaya çıkar. Bununla birlikte şah damarlar (karotis arter hastalığı olarak adlandırılır), kol damarları ve iç organ damarları da (böbrek, barsak vb.) etkilenebilmektedir.
PDH hangi şikayetlerle karşımıza çıkar?
PDH hangi organı besleyen damarları etkilediyse o organla ilgili bulgular verir. En sık bacak damarlarında tutuluma neden olan PDHde bacak damarlarındaki daralmaların derecesi ve tıkanıklıkların yerleşim yerlerine göre şikayetler değişkenlik göstermektedir.
Sıklıkla karşılaşılan şikayetler şu şekilde sıralanabilir :
• Ağrı : Ağrı yol yürüme ile başlar ve dinlenme ile geçer. Daralmış bölgeye yeterli düzeyde oksijenlenmiş kanın gönderilememesi nedeni ile ortaya çıkan beslenme bozukluğuna bağlı olarak ilgili bölge kaslarında oluşan kramp tarzı ağrılardır. Bacağın üst kısmındaki damarların sorunlarında ağrı tüm bacakta hissedilirken, diz bölgesindeki bir damarın tıkanıklığında sorun dizaltındaki bölgededir.
Tıkanıklık ve darlık ne kadar ileri düzeyde ise ağrı o kadar az eforla ortaya çıkar ve o kadar geç geçer. Hastalığın ileri dönemlerinde efor sarfetmeden, istirahat ağrıları görülebilir.
Damar Sertliği Tıkanıklığı
• Yara : Bacağın ve ayakların beslenmesinin ileri düzeyde bozulmasına bağlı olarak ya kendiliğinden yaralar açılabilir ya da travma, kesi gibi bir sebebe bağlı olarak açılan bir yara iyileşemez
• Gangren : Beslenme bozukluğu olan uzuv kısmının hayatiyetini kaybetmesidir. Gangren gelişmiş kısmın amputasyonu (kesilmesi) çoğu zaman kaçınılmazdır
Damar Sertliği Tıkanıklığı
PDH tanısı nasıl konur?
Tanı için ilk basamak muayene ve kol ile ayak basınçları oranıdır. Bu aşamadan sonra görüntüleme yöntemlerine başvurmak gerekir.
Atardamarlara yönelik doppler ultrasonografi hastalığın durumu ile ilgili kesin bir bilgi vermese de hastalığın durumu, etkilenen damarlar ile ilgili yaklaşık bulgular elde edilmesine olanak tanır.
Kesin tanı koymak ve tedaviyi yönlendirmek için anjiografik tanı yöntemlerini kullanmak gerekmektedir. Manyetik rezonans (MR) veya bilgisayarlı tomografi (BT) anjiografilerde darlıkların yeri ve derecesi objektif olarak belirlenebilir ve 3 boyutlu anatomik özellikler saptanabilir.
Konvansiyonel anjiografi ile de işlem sırasında hem tanı konabilir hem de tedavi gerektirir durumlarda balon, stent veya diğer işlemlerin yapılması mümkündür.
Damar Sertliği Tıkanıklığı
Tedavi seçenekleri nelerdir?
Hastalığın evrelerine göre etkileri de farklı olduğundan tedavisi de kişiye özel olarak farklılıklar göstermektedir. Bu yüzden PDH bulunan kişilerde tedavi hastanın hastalığına, şikayetlerine, uzvun hayatiyetine, kişinin sosyal beklentilerine bakılarak planlanmalıdır.
İstirahat ağrısı, ayakta bacakta gangren veya iyileşmeyen yara varlığında uzuv ve belki de yaşam kaybı tehlikesi olduğundan kanlanmayı arttıracak girişimsel bir tedavi mutlaka gereklidir. Ancak yol yürümekle gelen ağrı dışında şikayeti olmayan hastalarda tedavi yöntemi; hastanın yaşı, sosyal şartları, yaşamının hastalıktan ne kadar etkilendiği gibi faktörler gözönünde bulundurularak kararlaştırılmalıdır. Örneğin; 50 yaşında, aktif, çalışmakta olan bir hastada 1 km yürüme ile gelen ağrının tedavisinde cerrahi tedavi önerilebilirken, 80 yaşında, haftada 1-2 kere ev dışına çıkan ve 250 m yürüme ile ağrısı olan bir hastaya medikal tedavi ile takip mümkün olabilmektedir.
PDHli bir hastanın nelere dikkat etmesi gerekir?
Hastalığın oluşumuna sebep olan her türlü faktörü ortadan kaldırması gerekmektedir. Ailesel faktörler kaçınılmaz ve değiştirilemez faktörlerdir. Ancak bu hastaların sigarayı bırakmaları, hayatlarına sporu dahil etmeleri, kilo vermeleri gerekmektedir.
PDH bulunan bireylere haftada en az 3 kez, 45-60 dk, spor temposunda yürümeleri önerilir. Bununla birlikte PDH oluşumunda direkt rol oynayan hipertansiyon, hiperlipidemi ve şeker hastalığı gibi faktörlerin de uygun şekilde kontrol altında tutulması gerekmektedir.
Sadece bu önlemlerin alınması bile hastalarda 3-6 ay içinde yürüme mesafesinde 1,5-2 kat artışa neden olmaktadır.
Damar Sertliği Tıkanıklığı
PDHde ilaç tedavisi etkili midir?
PDHde kullanılan ve etkinliği kanıtlanmış ilaç tedavileri mevcuttur. Özellikle kan sulandırıcı ve damar düzenleyici bir takım ilaçlar, kullanılmaya başlandıktan sonra 3-6 ay içinde yürüme mesafesini 2 kata kadar arttırabilmekte, var olan istirahat ağrılarını geçirebilmektedirler.
En sık kullanılan ilaç tedavisi, halk arasında aspirin olarak bilinen kan sulandırıcı ilaç ile Pletal (silastazol) adındaki damar genişletici ve kan sulandırıcı etkisi olan ilaçtır.
PDHde ilaçlar mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
PDHde diğer tedavi seçenekleri nelerdir?
Hayat şartlarındaki değişikliklerin yapılmasına ve ilaç tedavisine rağmen beklenen sonuçların elde edilmediği hastalarda girişimsel tedavi yöntemleri ve cerrahi tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.
Girişimsel tedavi yöntemleri anjiografi eşliğinde yapılan müdahalelerdir. Dünyada ve ülkemizde sık olarak uygulanan etkili bir tedavi yöntemidir.
İşlem esnasında daralmış veya tıkanmış damar bölgesi ince tel sistemleri ile geçilip darlığın yerleşim yeri ve uzunluğuna bağlı olarak aynı tel sistemi üzerinden bölgeye ulaştırılan aterektomi (damar tıkanıklığına sebep olan plakların temizlenmesi), balon ve stent sistemleri ile tedavi mümkün olmaktadır. Hastalar işlem süresinde kullanılan tekniklere ve işlemin süresine göre işlemden 6-8 saat sonra veya ertesi gün taburcu edilmektedirler.
Cerrahi tedavi yöntemleri, çok uzun veya tam tıkanıklğı olan olan, girişimsel yöntemlerin uygulanamadığı veya girişimsel yöntemler sonrasında tekrarlayan darlıklarda başvurulan yöntemlerdir.
Temel olarak iki tip cerrahi tekniği vardır; bypass ve plakların temizlenmesi. Bypass cerrahisinde, PDHye neden olan tıkanıklığın öncesinden sonrasına, ya vücuttan alınan toplardamar ya da yapay damarlar aracılığı ile yeni bir yol oluşturulmaktadır.Yani bu yöntemde kan alternatif yeni bir yol aracılığı ile, tıkanıklığın ötesine götürülmektedir. Plakların temizlenmesi işleminde de tıkanıklığın olduğu bölgede, damar açılmakta, içi temizlenmekte ve sonrasında damar tamir edilmektedir.
Damar Sertliği Tıkanıklığı
Etiketler: damar sertliği, damar tıkanıklığı, burger hastalığı, balon, stent, anjiyo, bypass, yapay damar, akut damar tıkanıklığı, endovasküler, perkutan girişim, katater, reynaud sendromu, reyno hastalığı, gangren, bacakta yara